محمد فیض خواه گفت: متاسفانه حفاری های دوره ای در طی بیست سال گذشته به کار باستان شناسی ما آسیب جدی وارد آورده است. راهی که به ائل یولی در منطقه ابللو معروف است؛ ۴۰۰۰ سال قدمت دارد

به گزارش ارس نامه؛ گورکان روستای "ابللو"ی شهرستان اهر که پروژه کاوش های باستانی بر روی آن انجام می گیرد، در ۳ و نیم کیلومتری شمالغرب روستای ابللو شهرستان اهر واقع است. مردم روستایی این منطقه از گذشته های دور، محوطه گورکان را با عنوان "دوه یاتان"(dava yatan ) می شناسند و مسافت این کورگان تا شهر اهر حدود ۳۵ کلیومتر است. پروژه کاوش ها از ۳۱ شهریور سال جاری شروع شده و هنوز ادامه دارد. سرپرست تیم کاوش های باستان کورگان ابللو بر عهده "محمد فیض خواه" (کارشناس ارشد باستان شناسی)، از نیروهای علمی سازمان میراث فرهنگی است. در این تیم کارشناسانی از اداره کل میراث فرهنگی و از جمله؛ "میر خلیل تاج الدینی" کارشناس میراث فرهنگی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اهر حضور دارند.
فرصت را مغتنم دانستیم تا به ابللو رفته و بصورت میدانی از محل کاوش ها و عملیات های انجام گرفته اطلاعاتی بدست آوریم. آنچه در ذیل می خوانید؛ حاصل گفت و گوی ما با سرپرست تیم کاوش های باستانی ابللو است:
در این دیدار؛ سرپرست تیم کاوش از کشف دو عدد سرپیکان سنگی، قطعات سفال مطالعات شاخص دوران مفرغ جدید و بویژه چند اسکلت حیوانی خبر داد و اظهار داشت: اخیرا" سه اسکلت حیوانی بزرگ که شباهت زیاد به اسکلت اسب دارد از محل کاوش و اتاق تدفین گورکان بدست آمده است.
محمد فیض خواه با اشاره اهداف کاوش گورکان ابللو و در بیان گزارشی از عملیات های انجام شده، ادامه داد: پروژه کاوش گورکان ابللو از لحاظ شناخت ساختار معماری گورکان، تشخیص و تاریخ گذاری بیشتر حائز اهمیت است. گورکان ها همان "تپه قبور" ها هستند. اتاق تدفینی که در این محل مورد حفاری علمی ما واقع شده، در ابعاد ۶ در ۲/۵ متر است و خود گورکان در حدود ۴۰ متر قطر دارد که می توان گفت بزرگترین گورکان منطقه قره داغ و شاید بزرگترین گورکان منطقه شمالغرب ایران باشد که رینگ خارجی اتلق تدفین گورکان با استفاده از لاشه سنگ های بزرگ بصورت تپه ای پر شده است.
فیض خواه با تاکید بر اینکه قدمت گورکان ابللو مربوط به ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد است، افزود: استفاده و احداث قبور تپه ای از هزاره چهارم تا هزار یکم قبل از میلاد رایج بوده است و این قبور متعلق به قومی بوده که اسکان دائم نداشته و کوچ نشین بوده اند و احتمالا" قوم ساکن که گورکان اثر آن هاست دارای زندگی با حاکمیت قبیله ای بوده اند و منظور از تدفین و این قبور ها دقیقا دفن یک موجود با مراسم خاص است. یعنی یک موجود زنده چه حیوان و چه انسان با مراسم و آیین خاص مرسوم آن زمان دفن شده است. البته سبک قبرها در گورکان های مختلف به بزرگ، کوچک بودن و نیز موقعیت اجتماعی موجود دفن شده بستگی دارد. تاکید هم می کنم که گورکان ها فقط در مناطق کوهستانی وجود دارد. در دشت های آذربایجان و مناطقی همچون تبریز، مراغه، بناب و … هیچ اثری از گورکان های تاریخی وجود ندارد.
سرپرست تیم کاوش های باستانی ابللو در مقابل سئوال خبرنگار ارس نامه درباره تحقیقات و مطالعه بیشتر بر روی اسکلت های حیوانی کشف شده؛ گفت: گفتیم که اسکلت ها به احتمال بسیار قوی، اسکلت اسب است. می توان گفت بیش از ۳۵۰۰ سال قدمت دارند و با انجام فراید باستان شناسی موسوم به کربن ۱۴؛ رنج دقیق را می توان بر روی موارد آزمایشی تخمین زد. اما اگر دانشگاه تبریز بپذیرد حاضریم اسکلت ها را جهت تکمیل اطلاعات به آن ها واگذار کنین تا گزارش جامع درباره این کشفیات معمول دارند. 
این کارشناس ارشد باستان شناسی همچنین با اشاره به صدمات و آسیب های حفاری های غیرمجاز که قبلا در منطقه انجام گرفته، تصریح نمود: حفاری های دوره ای که شاید در طول بیست سال گذشته بر روی این گورکان و گورکان های دیگر در منطقه انجام گرفته به کار ما آسیب جدی وارد ساخته و سارقان میراث فرهنگی و سودجویان با تخریب دیواره ها و قسمت هایی از فضای مطالعه در اتاق تدفین دسترسی به اطلاعات جزئی را برای ما از بین برده اند. دیگر نمی توان درباره نوع تدفین، آداب و سنن مرسوم، مذهب  اعتقاد ساکنان،قسمت هدایا، سن مدفون ها، نوع تغذیه، نوع اشخاصی که دفن شده اند و بازسازی کلی اتاق تدفین اظهار نظر نمود در حالی که اگر گورکان دست نخورده و دچار دستبردها واقع نمی شد، مواردی که گفته شد را دقیق ارزیابی و گزارش کرد.
فیض خواه ادامه سخنانش را به وجود مسیر و محور ارتباطی در منطقه ابللو اختصاص داد. او به وجود راهی تاریخی و باستانی با عنوان "ائل یولی" اشاراتی نموده و گفت: راهی که گفته شد، در بین اهالی فعلی ابللو هم موسوم به همان راه است که کناره های این روستا را نهایتا" به مرز ارس متصل می کند که وجود یک کاروانسرای تاریخی در کنار این راه، وجود و استفاده از این راه را در حدود ۴۰۰۰ سال پیش در این منطقه تحقق می بخشد. 
میرخلیل تاج الدینی؛ عضو تیم کاوش های باستانی ابللو نیز به تاثیرات مثبت انجام پروژه کاوش در اذهان عمومی اشاده کرد و گفت: کاوش های باستانی و انتشار اخبار این چنینی کار و برنامه ریزی های غیر قانونی و خلاف سارقان میراث فرهنگی ما را سخت می کرده و مردم را مطمئن و خاطر آسوده می کند.

تاج الدینی در پایان از پیگیری های مجدانه فرماندهی انتظامی اهر در شروع پروژه کاوش تشکر کرد و گفت: حساسیت و پیگیری جناب سرهنگ منفرد درباره میراث فرهنگی اهر کم نظیر است که شایسته است بطور ویژه از ایشان تشکر کنیم. همچنین از اقدامات دستگاه قضایی شهرستان هم کمال تشکر را داریم که با متخلفین و سودجویان دستگیر شده در رابطه با میراث فرهنگی برخورد بدون  مماشات و قاطع می نمایند. اگر برخورد های بجا و شایسته دستگاه قضایی با سارقان و متخلفان میراث فرهنگی نبود؛ بدون درنگ تمام ثروت هایمان را به یغما می بردند.